Wpłat można dokonywać jedynie czekiem rozrachunkowym, przelewem lub kartą płatniczą na rachunek bankowy komitetu

Skąd wziąć pieniądze na kampanię?

Komitet wyborczy może pozyskiwać i wydatkować środki jedynie na cele związane z wyborami. Zabronione jest pozyskiwanie środków przed dniem wydania postanowienia o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu oraz po dniu wyborów. Zabronione jest również wydatkowanie środków przez komitet przed dniem wydania postanowienia o przyjęciu zawiadomienia o utworzeniu komitetu oraz po dniu złożenia sprawozdania finansowego (o sprawozdaniu finansowym zob. niżej).

Środki finansowe komitetu wyborczego organizacji i komitetu wyborczego wyborców mogą pochodzić wyłącznie z wpłat obywateli polskich mających miejsce stałego zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz z kredytów bankowych zaciąganych na cele związane z wyborami. Łączna suma wpłat od osoby fizycznej na rzecz komitetu wyborczego nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, które wynosi obecnie 1.680 złotych. Wpłat można dokonywać jedynie czekiem rozrachunkowym, przelewem lub kartą płatniczą na rachunek bankowy komitetu. Taki rachunek jest otwierany przez bank na podstawie zaświadczenia wystawionego przez komisarza wyborczego o utworzeniu komitetu. Zaświadczenie o rejestracji komitetu wyborczego umożliwia także uzyskanie numerów NIP i REGON, dzięki którym komitet wyborczy może otrzymywać faktury za usługi czy towary, nabywane na potrzeby kampanii wyborczej.

W przypadku gdy łączna suma wpłat od osoby fizycznej na rzecz komitetu wyborczego przekroczy 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę, nadwyżka sumy ponad dopuszczalny limit podlega przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa. Co niezwykle istotne, zabronione jest przeprowadzanie przez komitet wyborczy zbiórek publicznych.

Komitet jest zobowiązany do prowadzenia rejestru zaciągniętych kredytów oraz wpłat o wartości przekraczającej łącznie od jednej osoby kwotę równą minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. Rejestry te należy umieścić na stronie internetowej komitetu wyborczego. Obowiązek publikacji rejestrów nie dotyczy tylko komitetów, które zgłaszają kandydatów wyłącznie do rad gminy lub rady powiatu.

Limity wydatków na kampanię wyborczą

W wyborach do rad gmin, powiatów i sejmików województw limit wydatków ustala się, mnożąc ustawowo określoną kwotę przypadającą na jeden mandat radnego przez liczbę mandatów przypadających na okręg lub okręgi, gdzie komitet wyborczy zarejestrował kandydatów.

Kwoty przypadające na jeden mandat są zróżnicowane i wynoszą:

- w wyborach do rady gminy w gminach liczących do 40.000 mieszkańców - 1.000 złotych,

- w wyborach do rady gminy w gminach liczących powyżej 40.000 mieszkańców oraz w wyborach do rad dzielnic miasta stołecznego Warszawy - 1.200 złotych,

- w wyborach do rady powiatu - 2.400 złotych,

- w wyborach do rady miasta w miastach na prawach powiatu - 3.600 złotych,

- w wyborach do sejmiku województwa - 6.000 złotych.

Powyższy mechanizm jest ważny z punktu widzenia taktyki wyborczej komitetu. Dla wielu komitetów ustawowe limity wydatków są zbyt niskie, aby prowadzić skuteczną kampanię. W związku z tym, warto w danych wyborach obsadzić swoimi kandydatami jak najwięcej okręgów, również tam, gdzie nie mamy wielkich szans na mandat. Wtedy bowiem rośnie ogólny limit wydatków na kampanię.

W wyborach bezpośrednich na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) również obowiązuje limit wydatków, obliczany jednak na szczególnych zasadach. Limit wydatków związanych z prowadzeniem kampanii wyborczej kandydata na wójta w gminach do 500.000 mieszkańców ustala się, mnożąc liczbę mieszkańców danej gminy przez kwotę 60 groszy, a w gminach powyżej 500.000 mieszkańców mnożąc pierwsze 500.000 mieszkańców przez kwotę 60 groszy, a nadwyżkę ponad 500.000 mieszkańców przez kwotę 30 groszy.

Sprawozdawczość finansowa komitetów wyborczych

Podstawowym obowiązkiem pełnomocnika finansowego już po zakończeniu kampanii wyborczej jest złożenie sprawozdania finansowego. Składa się je w terminie 3 miesięcy od dnia wyborów organowi, któremu komitet złożył zawiadomienie o utworzeniu komitetu (komisarz wyborczy albo PKW).

Sprawozdanie finansowe komitetu wyborczego zawiera dane o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych komitetu. Powinno także zawierać informacje o uzyskanych kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania oraz imienny wykaz wpłat od osób fizycznych. Wzór sprawozdania znajduje się W rozporządzeniu wydanym przez Ministra Finansów.

Ponadto pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego winien pamiętać, że jest obowiązany przechowywać dokumenty związane z finansowaniem kampanii wyborczej przez okres co najmniej 12 miesięcy od dnia wyborów.

Państwowa Komisja Wyborca albo komisarz wyborczy mają na rozpatrzenie sprawozdania 6 miesięcy. Na podstawie analizy sprawozdania mogą podjąć następujące rozstrzygnięcia:

- przyjąć sprawozdanie bez zastrzeżeń,

- przyjąć sprawozdanie, wskazując na jego uchybienia,

- odrzucić sprawozdanie w przypadku stwierdzenia pozyskania lub wydatkowania środków komitetu wyborczego z naruszeniem przepisów, przekroczenia limitu wydatków, naruszenia zakazów przewidzianych ustawą (np. zakazu zbiórek publicznych), naruszenia innych przepisów dotyczących finansowania kampanii (np. przekroczenia limitu wpłat osób fizycznych).

W razie zaistnienia wątpliwości co do prawidłowości sprawozdania finansowego, organ, któremu przedłożono sprawozdanie, wzywa komitet wyborczy do usunięcia wad sprawozdania lub udzielenia wyjaśnień w określonym terminie. Ponadto organ, któremu przedłożono sprawozdanie finansowe, badając sprawozdanie, może zlecać sporządzenie przez biegłego rewidenta ekspertyz lub opinii i raportów.

W przypadku odrzucenia sprawozdania finansowego komitetu wyborczego przez komisarza wyborczego pełnomocnik finansowy ma prawo, w terminie 14 dni od dnia doręczenia postanowienia o odrzuceniu sprawozdania, wnieść do sądu okręgowego odwołanie od postanowienia. Rozpoznanie odwołania przez sąd okręgowy następuje w postępowaniu nieprocesowym w terminie 1 miesiąca od dnia doręczenia odwołania. Od orzeczenia sądu okręgowego nie przysługuje środek prawny.

Opracowano za: Fundacja im. Stefana Batorego ul. Sapieżyńska 10a, 00-2l5 Warszawa.