Burmistrz Owsiak kpi z prawa

Od lat mówi się i pisze o działaniach korupcjogennych, lub wprost o korupcji m.in. w samorządzie terytorialnym. Jest to zjawisko niepokojące i budzi uzasadniony sprzeciw. Głównie wykorzystywane jest w czasie pełnienia zajmowanych stanowisk i powierzonych zasobów publicznych dla celów osobistych. W samorządzie natrafić można na różnorodne przejawy korupcji, lub działania w sposób oczywisty o nią się ocierające. Zdarzają się przypadki, które najogólniej można określić jako sprzedajność urzędniczą, płatną protekcję, oszustwo, nadużycie zaufania, nadużycie władzy oraz konflikt interesów. Pochylę się nad przypadkiem dotyczącym konfliktu interesów.

Małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie (dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo) lub powinowactwa pierwszego stopnia (teściowie, zięć, synowa) , opieki lub kurateli – nie mogą być zatrudnieni u pracodawcy samorządowego, jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek bezpośredniej podległości (art. 6 ustawy o pracownikach samorządowych). Zakaz ten jest sformułowany w sposób bezwzględnie obowiązujący i wyklucza swobodne uznanie. Zakaz rozciąga się na wszystkich pracowników samorządowych, również tych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.* Ratio legis tego przepisu wynika z dbałości o interes służby publicznej, wymagający uniezależnienia osób zatrudnionych w aparacie samorządowym od powiązań rodzinnych. Stosunek bezpośredniej podległości służbowej występuje wtedy, gdy jeden z krewnych lub powinowatych jest bezpośrednim przełożonym drugiego.

W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego istnieje rozszerzający pogląd, iż podległość taka istnieje także wtedy, gdy kierownik urzędu (przełożony) rozstrzyga o zakresie czynności podwładnego. Chodzi o sytuacje, gdy pomimo braku bezpośredniej podległości służbowej ktoś decyduje o obowiązkach zawodowych swojego krewnego. Będzie to miało miejsce np. wtedy, gdy pracownik bezpośrednio podlega naczelnikowi, kierownikowi, ale realny wpływ na jego karierę zawodową, w tym także wysokość wynagrodzenia ma również dyrektor, wójt, burmistrz będący krewnym pracownika. Naruszenie zakazu wywołuje konieczność przeniesienia jednego z krewnych (powinowatych) na inne stanowisko, wykluczające  podległość służbową lub rozwiązanie stosunku pracy.**

Aby nie być gołosłownym przytoczę klasyczny przypadek konfliktu interesów, z jakim mamy do czynienia na własnym podwórku, czyli w Świdwinie. Przypadku tym bardziej drastycznym, że dotyczy burmistrza i jego małżonki.

Jan i Lucyna Owsiak od wielu lat są małżeństwem najczęściej wymienianym (z wiadomych powodów) w naszym mieście. Jan Owsiak jest drugą kadencję burmistrzem, Lucyna Owsiak jest zastępcą kierownika MOPS. Z racji tego, że Jan Owsiak osobiście ustala wysokość płacy małżonki (należy dodać, że robi to nad wyraz ochoczo, nawet po dwa razy w roku) mamy do czynienia z drastycznym konfliktem interesów i w konsekwencji rażącym łamaniem prawa. Sytuacja zależności służbowych Jana i Lucyny Owsiak nie budzi żadnych wątpliwości i wprost może być nagannym przykładem, jaki przedstawia przytoczone przeze mnie orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego. Mało tego, Lucyna Owsiak z racji pełnionej funkcji niejednokrotnie przez dość długie okresy (np. urlop, chorobowe kierownika) zastępuje kierownika MOPS, a więc bezpośrednio podejmuje różne decyzje w tym dotyczące finansów tej jednostki podległej burmistrzowi. MOPS dysponuje poważnym budżetem (1/4 budżetu miasta) i w tej sytuacji napotykamy już na zjawisko określane w prawie jako korupcjogenne. Nie ma znaczenia, że Lucyna Owsiak pracowała w MOPS zanim Jan Owsiak został burmistrzem. Objęcie funkcji burmistrza, zgodnie z wykładnią prawną, zobowiązywało burmistrza do przeniesienia małżonki na czas pełnienia przez niego tej funkcji na inne stanowisko pracy, które wykluczałoby tę podległość i takie zależności. Niestety, mamy sytuację odwrotną – burmistrz potrafi zarządzeniem dwa razy w roku podnieść małżonce zarobki i  w rzeczy samej kpić z prawa. Brak reakcji przewodniczącego rady i radnych na tę sytuację wpisuje ich w grono osób sankcjonujących bezprawie. Mamy więc od kilku lat do czynienia z sytuacją nie tylko naganną, niemoralną i nieetyczną, lecz wprost na naszych oczach arogancko łamane jest prawo i reprezentujący nas samorząd jest dziwnie na to obojętny. Rodzi to kolejne domysły, o których będzie sposobność więcej napisać.

------------------------------

* Zbigniew Sypniewski, „Komentarz do ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych”, Polski Dom Wydawniczy „Ławica” 1994 r.

** Orzeczenie NSA (sygn. akt II S.A. 1042/91).